Tekst gepubliceerd in Neohumanisme 2 (2012)
Is er nog een liberale partij in Belgie/Vlaanderen?
De afgelopen jaren merk ik op dat verschillende partijen de titel van “de echte liberale partij” proberen te claimen. Buiten het feit of dit verstandig is om het liberalisme te claimen en daarmee mogelijke medestanders buite spel te zetten, vraag ik mij toch af of er nog wel een “echte liberale partij” is.
Concreet zijn er momenteel 2 partijen die deze weg bewandelen: Open VLD en N-VA en stel ik mij de kritische vraag of zij überhaupt wel een consequent liberaal verhaal hebben.
De N-VA maakt sinds de Vlaamse verkiezingen van 2009 furore in de Wetstraat en ver daarbuiten. Onlangs mocht ik na de Nederlandse verkiezingen nog van een Kamerlid horen dat “zij eigenlijk de Vlaamse VVD zijn en liberaler dan de VLD”. Maar is dit ook zo?
Als je afgaat op hun economisch programma, zou men hiermee kunnen instemmen natuurlijk. maar er is een wezenlijk verschil tussen een programma en dit omzetten in daadkrachtig beleid.
Als lid van de Vlaamse Regering Peeters II, zou je toch kunnen verwachten dat zij pogen om hun liberaal gedachtegoed tot uiting te laten komen in beleidsdaden, zeker met de belangrijke portefeuilles financien, begroting, werk, binnenlands bestuur en bestuurszaken. Buiten het feit dat er een begroting in evenwicht is, zie ik helaas weinig liberale impulsen. Integendeel zelfs: men keurt maatregelen goed die belastingen verhogen (zoals de miserietaks) en die de staat nog meer laten vervetten: extra instellingen worden in het leven geroepen (een derde tvnet, een Vlaamsch energiebedrijf), of men laat de overheid nog meer intervenieren in het priveleven van de burger (een Vlaamse kindpremie). Zaken waar een echte liberaal zich voor zou doodschamen!
Ook bij de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen was N-VA bij de winnaars. Maar als ik dan zie dat men bijv. in Antwerpen voorstelt om de stad te laten bewaken met camera’s, vraag ik mij wederom af waar het liberaal gedachtegoed heen is gegaan.
Natuurlijk kan de N-VA zich richten op het beleid van de federale regering, waar zij geen deel van uitmaakt, om die te brandmerken als een socialistische belastingsregering, zelfs zonder Vlaamse meerderheid! Het ontgaat mij nog steeds waar het “liberale idee” vandaan komt dat een Vlaming meer waard zou zijn dan een Waal. Hieruit blijkt steeds vaker hoe zij eigenlijk het liberalisme gebruiken om ermee te kunnen scoren, maar deze principes zeer snel weglaten om toch maar deel te kunnen nemen aan de macht.
Open VLD daarintegen, als erfgenaam van de Liberale Partij en de Partij voor Vrijheid en Vooruitgang, zou de liberale waarden moeten uitdragen. Helaas is zij sinds 2007 “op den dool”. In 1999 was er de vorming van een rood-blauwe coalitie nodig om een einde te maken aan de CVP-staat. Deze eerste Paarse regering heeft op ethisch vlak een zeer liberaal beleid gevoerd, maar is men vergeten dat er naast ethische liberale waarden ook nog socio-economisch liberaal beleid nodig is. Een verdere groei van de overheid was dan ook helaas een exponent hiervan. Na 2007 zit de (OPEN) VLD in de hoek waar de klappen zitten. Achteruitgang in kiezers en zetels werden helaas niet aangegrepen om terug te gaan naar een nieuw liberaal verhaal, maar men ging zich steeds meer gedragen als een “machtspartij” die zo ongeveer alles zou willen doen, om toch maar aan de macht te kunnen blijven. En als men dan aan de macht bleef, werden de liberale principes snel overboord gegooid: er werd zelfs een begin gemaakt van een vermogensregister! In naam is de VLD nog steeds een liberale partij, maar ook zij laat haar principes weg om deel te kunnen nemen aan de macht.
De “rode” draad in deze analyse, is de aanwezigheid van een socialistische partij (sp.a of PS) in een coalitieregering. Maar al te vaak leggen zij op onnavolgbare wijze een socialistisch gedachtegoed op aan de coalitieregeringen waarin ze zetelen. Zowel de N-VA (Vlaams niveau) als de Open VLD (federaal niveau) maken zich hieraan schuldig. Men zou er misschien verstandiger aan doen om in plaats van elkaar te verwijten van nationalist/socialist/opportunist te zijn, de overeenkomsten te zien en deze proberen te verwezenlijken.